استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)
10.22034/jsfc.2021.278962.2236
چکیده
شرم یکی از انواع احساسات اجتماعی است که تعاریف مختلفی از آن شده اما تعریف روشنی از آن در بررسی‌های جامعه‌شناختی ارائه نشده است. هدف مقاله حاضر تبیین تئوریک نظرات دختران دانشجو از مفهوم شرم می‌باشد. این مطالعه با روش پدیدارشناسی هرمنوتیک انجام‌شده است. به این منظور مصاحبه‌های بدون ساختار با 13 دختر دانشجو در دامنه سنی 20 تا 26 سال از خانواده‌های طبقه متوسط شهر تهران صورت گرفته که طی آن پاسخگویان تجربیات خود را از این حس در زندگی خود بیان کرده‌اند. داده‌های به‌دست آمده از این مصاحبه‌ها با استفاده از روش پدیدارشناسی ون‌منن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در نتیجه چهار مضمون از یافته‌ها استخراج شد که می‌توانند تجربیات دختران دانشجو را از پدیده شرم به‌تصویر کشند. این مضامین عبارت‌اند از: «شرم از دست رفتن آبرو»، «شرم از شکست در دستیابی به ایده‌آل»، «شرم از خود» و «شرم اجتماعی». ویژگی‌های مشترک در انواع شرم، احساس بی‌کفایتی، در معرض توجه بودن خودارزیابی منفی و ارتباط انواع شرم با هویت فردی و جمعی است. همچنین انواع احساس شرم استخراج شده، نسبت به نوع انحراف و خطا و نیز کارکردشان متفاوت بودند. شدت و ضعف تجربه انواع شرم نیز در موقعیت‌های مربوط به هرکدام از آنها متفاوت بوده است.
)