تحلیل وضعیت، شرایط و پیامد‌های سرمایه مورد منازعه در آموزش و پرورش ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

3 استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

4 استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه کردستان

چکیده

تلاش پژوهش حاضر، پاسخگویی به این سؤال است که معلمان در میدان آموزش برای دستیابی به کدام سرمایه با یکدیگر رقابت دارند؟ و شرایط و پیامد‌های این رقابت را چگونه تجربه می‌کنند؟ بدین‌منظور چارچوب مفهومی پژوهش براساس نظریات بوردیو تدوین گردید. مشارکت‌کنندگان این تحقیق عبارت بودند از معلمان نواحی هفت‌گانه آموزش و پرورش شهر مشهد که با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند، نمونه‌گیری نظری و معیار اشباع نظری با 31 نفر از آنها مصاحبه گردید. نتایج تحقیق حاکی از آن است معلمان در سال‌های گذشته برای کسب و ارتقای سرمایه فرهنگی تجسم‌یافته در میدان آموزش تلاش می‌کردند، اما در سال‌های اخیر (اواخر دهه هشتاد) تحت تأثیر صوری‌شدن ضمن خدمت، بازدارندگی قوانین میدان آموزش، مشکلات منزلتی، محوریت‌یافتن مدرک تحصیلی، محوریت‌یافتن ضمن خدمت، عوامل فردی، مشکلات اقتصادی و اقتصادگرایی، این شکل از رقابت رو به کاهش بوده و به‌جای آن رقابت اقتصادی و رقابت برای دستیابی به سرمایه فرهنگی نهادی شکل گرفته است. این امر بیانگر «تغییر سرمایه مورد منازعه از سرمایه فرهنگی تجسم‌یافته به سرمایه فرهنگی نهادی/ اقتصادی در میدان تولید آموزش» است. شکل‌گیری این پدیده از یک سو، موجب اُفت فعالیت فراغتی، تضعیف سلامت جسمانی ـ روانی و تضعیف عادت‌واره نهادی آنها است و از سوی دیگر، توانمندسازی اقتصادی و توانمندسازی علمی ضعیف معلمان را در پی داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the State, Conditions, and Consequences of the Disputed Capital in Iran’s Education System

نویسندگان [English]

  • Fardin Mohammadi 1
  • Mohsen Noghani Dokht Bahmani 2
  • Mehdi Kermani 3
  • Kamal Khaleghpanah 4
1 Phd (Socioligy), Ferdowsi University, Mashhad
2 Associate Professor, Department of Socioligy, Ferdowsi University, Mashhad
3 Assistant professor, Department of Socioligy, Ferdowsi University, Mashhad
4 Assistant professor, Department of Socioligy, Kurdistan University
چکیده [English]

The main concern of this paper is to provide answer to the following questions: What capital constitutes the goal for which the teachers compete with each other in the field of education? How do they experience the conditions and consequences of this competition? To this end, the conceptual framework of the research was formulated based on Bourdieu’s theory. The participants were the teachers of the seven offices of the Provincial Department of Education in Mashhad, from amongst whom 31 were selected and interviewed through targeted sampling, theoretical sampling and the criterion of theoretical saturation. The findings of the research indicate that the teachers in the past were competing for the embodied cultural capital in the field of education, but, in recent years (late 2000), the competition for access to embodied cultural capital has declined and has gradually given its place to economic competition and rivalry for access to institutional cultural capital under the influence of the following factors: formalization of on-the-job programs, deterrence nature of the rules of the field of education, status problems, centrality of educational certificates, centrality of on-the-job programs, individual factors, economic problems and money-mongering. This indicates the “change of the disputed capital from embodied cultural capital to institutional/economic capital in the field of education”. The formation of this phenomenon, on the one hand, leads to the decline of their leisure activities, weakness of their physical-mental health and plummeting of institutional habitus, and, on the other, has led to the economic empowerment and fragile scientific empowerment of the teachers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Study
  • Book reading
  • Behavioral Supersaturation Theory
  • Students

مراجع

1. آروین، بهاره. (1390). بررسی انتقادی فرایند‌های تولید علوم اجتماعی در ایران (با تأکید بر رشته جامعه‌شناسی). پایان‌نامه دکتری. دانشکده علوم اجتماعی. دانشگاه تهران.
2. استراوس، انسلم و جولیت کوربین. (1391). مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای. ابراهیم افشار. تهران: نی.
3. آقازاده، احمد. (1382). تاریخ آموزش و پرورش ایران. تهران: انتشارات ارسباران.
4. برادران حقیر، مریم. (1390). مؤلفه‌های آموزشی توسعه انسانی. تهران: دانشگاه امام صادقعلیه‌السلام.
5. بوردیو، پیر. (1375). جامعه‌شناسی و ادبیات؛ آموزش عاطفی فلوبر. ترجمه یوسف اباذری. فصلنامه ارغنون. شماره 9 و10.
6. بوردیو، پیر. (1386). علم و تأمل‌پذیری. یحیی امامی. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
7. بوردیو، پیر. (1388). درسی درباره درس. ناصر فکوهی. تهران: نشر نی.
8. بوردیو، پیر. (1390). نظریه کنش. مرتضی مردیها. تهران: نقش و نگار.
9. بوردیو، پیر. (1391). تمایز؛ نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی. حسن چاوشیان. تهران: نشر ثالث.
10. بوردیو، پیر. (1394). مسائل جامعه‌شناسی. پیروز ایزدی. تهران: نسل آفتاب.
11. شورای‌عالی انقلاب فرهنگی. (1390). سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. تهران: وزارت آموزش و پرورش. دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی.
12. علی‌بابایی، یحیی؛ سیدضیاء هاشمی و محمود تیموری. (1396). تحلیل و واکاوی روند شکل‌گیری سرمایه فرهنگی معلمان در میدان آموزش و پرورش ایران. تحقیقات فرهنگی ایران. 3(10). 
13. قادرزاده، امید. (1393). آموزش و پرورش و هویت دینی و ملی. فصلنامه مطالعات ملی. 15(3).
14. قادرزاده، امید و سیروان فرجی. (1393). تحلیل تجربه‌های معلمان از دو شغله بودن. راهبرد فرهنگ. شماره 26.
15. کمالی، افسانه و زهرا خاوری. (1390). بررسی عوامل مؤثر بر تفکر انتقادی در بین دانش‌آموزان متوسطه شهر مشهد. مجله جامعه‌شناسی آموزش و پرورش. شماره 1.
16. گرنفل، مایکل. (1389). مفاهیم کلیدی بوردیو. محمدمهدی لبیبی. تهران: نشر افکار.
17. محمدی، جمال؛ فردین محمدی وزهراسادات سلیمان‌زاده. (1391). تبیین جامعه‌شناختی رابطه سرمایه فرهنگی/ اجتماعی و اثربخشی آموزشی معلمان. مطالعات جامعه‌شناختی. 19(1).
18. Ahmad, E. (2014). Critical Analisis of the Problems of Education in Pakistan: Possible Solutions. International Journal of Evalution and Research. 3(2). 79- 84.
19. Birks, M. & J. Mills. (2011). Grounded Theory: A Practical Guide. Sage
20. Bottero, W. & N. Crossley. (2011). Worlds, Fields and Network: Becker, Bourdieu, and Sructures of Social Relations. Cultural Sociology. 5(1). 99-119.
21. Bourdieu, P. (1986). The Forms of Capital. in J. G. Richardson. Handbook of Theory and Research for Sociology of Education. Greenwood Press.New York
22. Cheng, S. T. & S. Kaplowitz. (2016). Family Economic Status, Cultural Capital and Academic Achievement: the Case Taiwan. International Journal of Educational Development. No. 49. 271-278.
23. Dumais, S. & A. Ward. (2010). Cultural Capital and First- Generation College Success. Poetics. 38(3). 245-265.
24. Friedland, R. (2009). The Endless Fields of Pierre Bourdieu. Organization Articles. 16(6). 887-917.
25. Herd, N. (2013). Bourdieu and the Fields of Art in Austalia: on the Functioning of the Worlds. Journal of Sociology. 49(2-3). 373-384.
26. Jager, M. M. & S. Mollegaard. (2017). Cultural Capital, Teacher Bias, and Educational Success: New Evidence From Monozygotic Twins. Social Science Research. No. 65. 130-144.
27. Kendall. J. (1999). Axial Coding and the Grounded Theory Controversy. Western Journal of Nursing Research. 21(6). 743-757.
28. Kitchen, P. J. & D. Howe. (2013). How Can the Social Theory of Pierre Bourdieu Assist Sport Management Research?. Sport Management Review. No. 16. 123-134.
29. Kloot, B. (2009). Explaning the Value of Bourdieus Framework in the Context of Institutional Change. Studies in Higher Education. 34(4). 469-481.
30. Kloot, B. (2015). A Historical Analysis of Academic Development Using the Theoretical Lens of Pierre Bourdieu. British Journal of Sociology of Education. 36(6). 958-976.
31. Lessard, C.; A. P. Contandriopoulos. & D. Beaulian. (2010). The Role (or Note) of Economic Evaluation at the Micro Level: Can Bourdieus Theory Provide Away Forward for Clinical Decision –Making?. Socila Science & Mediciene.No. 70. 1984-1956.
32. Levien, M. (2015). Social Capital as Obstacle To Devevlopment Brokering Land, Norms, and Trust in Rural India. World Devevlopment. No. 74. 77-92.
33. Lundstrom, U. A. S. Holm. (2011). Market Competition in Upper Secondary Education: Perceived Effects on Teachers’ Work. Policy Futures in Education. 9(2). 193-106.
34. Martin, J. L. (2003). What Is Field Theory?. American Journal of Sociology. 109(1). 1-49.
35. Masino, S. & M. Nino-Zarazua. (2016). Whats Work to Improve the Quality of Student Learning in Development Countries?. International Journal of Educational Development. No. 48. 53-65.
36. Mollegaard, S. & M. M. Jager. (2015). The Effect of Grandparents’ Economic, Cultural, and Social Capitalon Grandchildren’s Educational Successstine. Research in Social Stratification and Mobility. No. 42. 11-19.
37. Nnadozi-Udefuna, P.; C. Akalefu. & C. Asogwa. (2013). Entrepreneurship Education and Economic Development in Nigeria: Policy Issues and Option. Industery & Education. 27(5). 343- 348.
38. Savage, M.; E. B. Silva. (2013). Field Analysis in Cultural Sociology. Cultural Sociology. 7(2). 111-126. 
39. Soutghgate, D. E. (2013). Family Capital: A Determinant of Supplementary Education in 17 Nations. Intrnational Perspectives on Education and Society. No. 22. 245-258.
40. Tramonte, L. & D. Willms. (2010). Cultural Capital and Its Effects on Education Outcoms.Economic of Education Review. 29(2). 200-213.
41. Walker. D. & F. Myrick. (2006). Grounded Theory: An Exploration of Process and Procedure. Qualitative Health Research. 16 (4). 547-559.
42. Williams, G. & S. Choudry. (2016). Mathematics Capital in the Educational Field: Bourdieu and Beyond. Research in Mathematic Education. 18(1). 3-21.
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ
دوره 13، شماره 51
آذر 1399
صفحه 81-114

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار