بررسی رویکرد تربیت معلم شایسته براساس اسناد تحولی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس پردیس فاطمه زهراسلام‌الله علیها دانشگاه فرهنگیان اصفهان

2 استاد دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه اصفهان

3 دانشیار پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم

چکیده

به‌رغم تأکید اسناد بالادستی نظام تعلیم و تربیت، به پرورش و توسعه شایستگی‌‌های پایه، جهت تعمیق هویت مشترک و حرفه‌ای معلمان در ابعاد فردی، انسانی، اسلامی و ایرانی، فقدان الگوی مناسب تربیت معلم و عدم وجود چارچوب مدونی از شایستگی‌‌های معلمان در برنامه درسی تربیت معلم، موجب بروز آشفتگی و سردرگمی در شیوه تربیت و تأمین منابع انسانی در دستگاه تعلیم و تربیت شده است. لذا هدف اصلی مقاله حاضر، بررسی رویکرد تربیت معلم شایسته براساس اسناد تحولی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران و ارائه الگوی مناسب آن است. بدین‌منظور با استفاده از راهبرد نظریه داده‌بنیاد در یک تحلیل کیفی، متن اسناد تحولی بالغ بر 544 صفحه به‌طور دقیق مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. سپس 148 گزاره نشانگرِ عوامل و شرایط زمینه‌ساز معلم شایسته استخراج و مقوله‌بندی شد.
نتایج تحلیل طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی در قالب یک الگوی نظری، با محوریت مقوله اصلی (شایستگی‌‌های معلمان)، شرایط علّی (هدف‌گذاری و برنامه درسی)، شرایط زمینه‌ای (نهادها، سازمان‌ها و ادارات دولتی و غیردولتی سهیم در امر تربیت رسمی و عمومی)، شرایط واسطه‌ای (ویژگی‌های فردی، اجتماعی و عوامل سازمانی)، راهبردها (برنامه‌ریزی و توسعه حرفه‌ای) و پیامدها (هویت یکپارچه توحیدی) منعکس شده است. یافته‌‌های حاضر می‌تواند به‌عنوان چارچوبی مفهومی برای طراحی و تدوین برنامه درسی تربیت معلم مبتنی بر شایستگی‌‌های معلمان استفاده شود.

کلیدواژه‌ها