دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام
چکیده
نظام‌سازی به‌معنای اکتشاف الگوواره‌های اداره دانش‌بنیان یک جامعه، می‌تواند ابتناء خود را بر مبانی دانش‌های مختلفی قرار دهد. سخن از نظام‌سازی فقهی به‌معنای دخیل نمودن حداکثری دانش فقه در لایه‌های مختلف تکوّن یک جامعه نیست بلکه به‌معنای ابتناء جامعه‌سازی بر شریعت اسلامی است که پس از انقلاب اسلامی ایران و معطوف شدن امیدهای بسیار به درانداختن تمدنی نوین مبتنی بر معارف الهی، ضرورتی دو چندان یافته است. با توجه به اینکه علم فقه به‌مثابه اصلی‌ترین دانش دینی، موضوع خود را فعل مکلف قرار داده و تلقی متولیان این دانش از مکلف، مکلفین فردی بوده است، افق جدیدی که این مقاله در پی تحقق آن است، ترسیم سازوکارِ تحلیلِ فعلِ مکلفِ غیرفردی و انگاره‌های حجیت افعال آن در عرصه‌های کلان حکومت است. لذا نوآوری حاضر در این نوشتار را می‌توان مرتبط با تمام علومی دانست که به نحوی در حوزه حکمرانی و اداره جوامع انسانی نقش‌آفرین هستند. روشی که در این مقاله در جهت تبیین مسئله فوق‌الذکر اتخاذ شده است، رویکرد فقه النظریات آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر می‌باشد.
)