مروری بر مطالعات اجتماعی تنظیم خانواده و کاهش باروری در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیئت علمی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی

2 دانشجوی دکترای سلامت و رفاه اجتماعی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی

چکیده

هدف این مطالعه بررسی توزیع مقداری، موضوعی و زمانی مطالعات تنظیم خانواده در ایران است که بازتابی از مسائل و روند‌های تنظیم خانواده می‌باشد. مطالعه به‌روش مروری انجام شد. پژوهش‌های انجام‌شده طی سال‌های 1375-1391 در سه پایگاه داده مقالات علمی پژوهشی فارسی زبان جستجو و بررسی و از میان 76 مقاله، 28 مقاله وارد مطالعه و بررسی شدند. دو پایگاه داده انگلیسی زبان نیز بدون ذکر تاریخ جستجو شد و در نهایت 8 مقاله از بین 27 مقاله یافت‌شده به زبان انگلیسی وارد این مطالعه شدند. یافته‌های این تحقیق، توزیع نگرش‌ها (آگاهی، احساسات و رفتار) و ترجیحات زنان و مردان در تحقیقات تنظیم خانواده را نشان می‌دهد. در این تحقیقات مهم‌ترین عامل اثرگذار در تغییر آگاهی، نگرش و عملکرد، آموزش و تحصیلات گزارش شده است. هچنین طبق یافته‌ها مسئله مشارکت زوجین اهمیت ویژه‌ای در تنظیم خانواده دارد. یافته‌های بعضی تحقیقات، همگرایی نسبی در کاهش باروری را در بین مذاهب، قومیت‌ها و منشأ‌های (شهری/ روستایی) نشان می‌دهد. یافته‌ها حاکی از آن است که محققان به نقش مردان در تصمیمات باروری کمتر توجه کرده‌اند. همچنین پژوهش‌های حوزه تنظیم خانواده کمتر بر توضیح و تبیین روابط بین متغیرها متمرکز بوده‌اند و عمدتاً به ارائه آماره‌های توصیفی یا گزارش صرف همبستگی‌ها اکتفا کرده‌اند. در این مقاله پیشنهادهایی هم برای تحقیقات آتی در این زمینه ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها