تحلیلی بر عوامل مؤثر بر جامعه‌پذیری دانشگاهی دانشجویان؛ مورد مطالعه: دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌های تهران، تربیت مدرس، شهید بهشتی، شیراز و فردوسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری رشته جامعه‌شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه اصفهان

2 دانشیار رشته جامعه‌شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه اصفهان

3 استادیار رشته جامعه‌شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه اصفهان

چکیده

با توجه به نقش اساسی دوره‌های آموزشی تحصیلات تکمیلی در پویایی فضای علمی کشور، مطالعه و ارزیابی روند جامعه‌پذیری دانشجویان تحصیلات تکمیلی و نقش‌پذیری آنها در دانشگاه از اهمیت زیادی برخوردار است. مطالعه حاضر باهدف بررسی وضعیت جامعه‌پذیری دانشگاهی دانشجویان تحصیلات تکمیلی و عوامل مؤثر بر آن در دانشگاه‌های کشور صورت‌گرفته و براساس رویکرد کمّی و پیمایش از 482 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌های تهران، تربیت مدرس، شهید بهشتی، شیراز و فردوسی، که به شیوه نمونه‌گیری طبقه‌ای متناسب انتخاب شده‌اند، سامان‌یافته است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد وضعیت کلی جامعه‌پذیری دانشگاهی دانشجویان تحصیلات تکمیلی پنج دانشگاه مورد بررسی در ابعاد چهارگانه فراگیری نقش دانشجوی تحصیلات تکمیلی، درگیری در نقش، مشارکت، سرمایه‌گذاری و احساس هویت حرفه‌ای، براساس طیف مطلوبیت در سطح متوسط قرار دارد. همچنین براساس مدل‌سازی معادله ساختاری صورت‌گرفته، سرمایه دانشگاهی و خود اثربخشی دانشگاهی بیشترین تأثیر را بر جامعه‌پذیری دانشگاهی دانشجویان دوره‌های تحصیلات تکمیلی داشته‌اند. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Factors Affecting Academic Socialization of University Students: Case Study: Postgraduate Students of the Tehran, Tarbiat Modares, Shahid Beheshti, Shiraz and Ferdowsi Universities

نویسندگان [English]

  • Ali Nazar Mansouri 1
  • Bahjat Yazdkhasti 2
  • Reza Hemati 3
1 PhD (Sociology), Department of Sociology, Faculty of Humanities, University of Isfahan
2 Associate Professor, Department of Sociology, Faculty of Humanities, University of Isfahan
3 Assistant Professor, Department of Sociology, Faculty of Humanities, University of Isfahan
چکیده [English]

Given the fundamental role of the postgraduate programs in dynamism of the scientific atmosphere of the country, a study of the process of postgraduate students’ academic socialization is very important. The present research aims to study the condition of postgraduate university students’ academic socialization and the factors that affect this process in the universities.
Quantitative approach was adopted and the research was organized by survey of 482 students from the Tehran, Tarbiat Modares, Shahid Beheshti, Shiraz and Ferdowsi universities. Stratified sampling method was employed in this research. The findings show that the overall condition of academic socialization of the postgraduate students of the five universities under study, on the basis of the desirability spectrum, is on average level in the following four fields: learning of postgraduate students’ role, engagement in the role, participation, investment and feeling of professional identity. Also on the basis of the structural equation modelling, university capital and university self-efficacy have the highest level of impacts on postgraduate students’ academic socialization.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Academic Socialization
  • Scientific Values and Norms
  • Academic Self-efficacy
  • University Capital
  • Postgraduate Students

مراجع

1. امین‌مظفری، فاروق و رحیم یوسفی‌اقدم. (1388). عوامل مؤثر بر جامعه‌پذیری دانشجویان دکتری با نقش محقق؛ مطالعه موردی دانشجویان دکتری دانشگاه تبریز. فصلنامه سیاست علم و فنّاوری. سال دوم. شماره 3
2. امین‌مظفری، فاروق و رحیم یوسفی‌اقدم. (1390). فرهنگ رشته‌ای و تاکتیک‌های جامعه‌پذیری دانشجویان دکتری. فصلنامه برنامه‌ریزی و پژوهش در آموزش عالی. شماره 62.
3. بقایی‌سرابی، علی و محمدجواد اسماعیلی. (1388). عوامل اجتماعی مؤثر بر هویت دانشگاهی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی. پژوهشنامه علوم اجتماعی آزاد گرمسار. سال سوم. شماره ۴.
4. تقوی قره‌بلاغ، حسین؛ عباس عباسپور؛ حمید رحیمیان و جواد پورکریمی. (1393) تحلیل اکتشافی مسائل دانشجویان دکتری در ایران (مطالعه مورد ی: رشته علوم تربیتی). نامه آموزش عالی. دوره 7. شماره 28.
5. رفیع‌پور، فرامرز. (1381). موانع رشد علمی ایران و راه‌حل‌های آن. تهران: شرکت سهامی انتشار.
6. طائفی، علی. (1378). فرهنگ علمی ـ پژوهشی ایران (بررسی قابلیت ها و تنگناها). مجله رهیافت. دوره 9. شماره 21.
7. فاضلی، نعمت‌الله. (1382). بررسی تطبیقی فرهنگ دانشگاهی ایران و بریتانیا. نامه انسان‌شناسی. دوره اول. شماره 3.
8. فراستخواه، مقصود. (1385). جایگاه و سازوکار‌های اخلاقیات حرفه‌ای علمی در تضمین کیفیت آموزشی عالی ایران. فصلنامه اخلاق در علوم و فنّاوری. شماره 1.
9. قاسمی، وحید. (1389). مدلسازی معادله ساختاری در پژوهش‌های اجتماعی با کاربرد Amos Graphics. تهران: جامعه‌شناسان.
10. قاضی‌پور، فریده. (1383). بررسی عوامل هنجاری و سازمانی مؤثر بر تولید علمی اعضای هیئت علمی (جامعه دانشگاهی و پژوهشی). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. رشته جامعه‌شناسی دانشگاه الزهرا.
11. قاضی‌طباطبایی، محمود و سید هادی مرجایی. (1380). بررسی عوامل مؤثر بر خوداثربخشی دانشگاهی دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه تهران. مجله پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی. شماره 19.
12. قاضی‌طباطبائی، محمود و ابوعلی ودادهیر. (1380). سوگیری هنجاری و اخلاقی در پژوهش‌های دانشگاهی: مطالعه تطبیقی امور مربوط به دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه‌های ایران. مجله دانشکده ادبیات و علوم دانشگاه تبریز. دوره 44. شماره 4.
13. قانعی‌راد، محمدامین. (1383). توسعه ناموزون آموزش عالی: بیکاری دانش‌آموختگان و فرار نخبگان. فصلنامه رفاه اجتماعی. سال چهارم. شماره 15.
14. قانعی‌راد، محمدامین. (1385 الف). نقش تعاملات دانشجویان و اساتید در تکوین سرمایه اجتماعی دانشگاهی. مجله جامعه‌شناسی ایران. دوره 7. شماره 1.
15. قانعی‌راد، محمدامین. (1385 ب). تعاملات و ارتباطات در جامعه علمی: بررسی موردی در رشته علوم اجتماعی. پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
16. قانعی‌راد، محمدامین؛ ابوالقاسم طلوع و فرهاد خسروخاور. (1387). عوامل، انگیزش‌ها و چالش‌های تولید علم در بین نخبگان دانشگاهی. فصلنامه سیاست علم و فنّاوری. سال اول. شماره 2.
17. ماهر، زهرا. (1389). بررسی عوامل جامعه‌شناختی مؤثر بر تولید علم در اجتماعات علمی (مطالعه موردی دانشگاه اصفهان). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه اصفهان.
18. محسنی‌تبریزی، علیرضا؛ محمود قاضی‌طباطبائی و سیدهادی مرجایی. (1389). تأثیر مسائل و چالش‌های محیط‌های علمی بر جامعه‌پذیری دانشگاهی. پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی. سال 16. شماره 1.
19. مولکی، مایکل. (1384). علم و جامعه‌شناسی معرفت. حسین کچویان. تهران: نشر نی.
20. مهدیه، عارفه؛ رضا همتی و ابوعلی ودادهیر. (1394). فرایند جامعه‌پذیری دانشگاهی دانشجویان دکتری؛ مورد دانشگاه اصفهان. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی. دوره 21. شماره 4.
21. ودادهیر، ابوعلی. (1377). بررسی عوامل دانشگاهی مؤثر بر پیروی دانشجویان از هنجار‌ها و ضد هنجار‌های علم. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد جامعه‌شناسی. دانشگاه تبریز.
22. ودادهیر، ابوعلی؛ داریوش فرهود؛ سیدمحمود قاضی‌طباطبائی و عباس توسلی. (1387). معیار‌های رفتار اخلاقی در انجام کار علمی (تأملی بر جامعه‌شناسی اخلاق در علم ـ فنّاوری مرتون و رزنیک). فصلنامه اخلاق در علوم و فنّاوری. سال سوم. شماره 3 و 4.
23. وزیری، مژده. (1378). نظام برنامه‌ریزی درسی در آموزش عالی ایران ویژگی‌ها و جهت‌گیری‌ها. پایان‌نامه ‌دکتری دانشگاه تربیت مدرس. دانشکده علوم انسانی رشته علوم تربیتی.
24. همتی، رضا. (1392). توده‌ای شدن آموزش عالی و زندگی دانشگاهی در ایران: تأملی در تجربیات زیستی دانشگاهیان. فصلنامه مدیریت در دانشگاه اسلامی. سال دوم. شماره 1.
25. یوسفی اقدم، رحیم. (1394). امر موقت و توسعه هویت حرفه‌ای دانشجویان دکتری در ایران. فصلنامه سیاست علم و فنّاوری. سال هفتم. شماره 2.
26. Al Murshidi, G. (2014). Doctoral Students’ Socialization in their Academic Disciplines. International Journal of Business and Social Science. Vol. 5. No. 6
27. Anderson , M. S. & K. S. Luis. (1994). The Graduate Student Experience Subscription to the Norms of Science. Research in Higher Education. Vol. 35. No. 3.
28. Baird, L. (1990). Disciplines and Doctorates: The Relationships between Program Characteristics and the Duration of Doctoral Study. Research in Higher Education. No. 31.
29. Bandura, A. . (1977). Self-Efficacy: Toward a Unifying Theory of Behavioral Change. Psychological Review. No. 84.
30. Bempechat, J.; E. G. Suzanne. & Norma V. Jimenez. (1999). The Socialization of Achievement in Poor and Minority Students: A Comparative Study. Journal of Cross-Cultural Psychology. No. 30.
31. Bragg, A. K. (1976). The Socialization Process in Higher Education. ERIC AHE Research Report. No. 7. Washington. DC: The George Washington University. School of Education and Human Development.
32. Brown, L. & P. Watson. (2010). Understanding the Experiences of Female Doctoral Students. Journal of Further and Higher Education. 34(3). 385-404.
33. Dobrow, S. R. & M. C. Higgins. (2005). Developmental Networks and Professional Identity: A Longitudinal Study. Career Development International. Vol. 10. Issue: 6/7.
34. Felde, P. (2010). On Doctoral Student Development: Exploring Faculty Mentoring in the Shaping of African American Doctoral Student Success. The Qualitative Report. Vol. 15. No. 2.
35. Gardner, S. K. (2010). Faculty Perspectives on Doctoral Student Socialization in Five Disciplines. International Journal of Doctoral Studies. Vol. 5.
36. Gardner, K. S. & P. Mendoza. (2010). On Becoming a Scholar: Socialization and Development in Doctoral Education. Published by Stylus Publishing. LLC 22883 Quicksilver Drive Sterling. Virginia.
37. Gardner, K. S.; J. Jansujwicz; K. Hutchins; B. Cline. & V. Levesque. (2012). Interdisciplinary Doctoral Student Socialization. International Journal of Doctoral Studies. Vol. 7.
38. Golde, C. (2000). Should I Stay or Should I Go? Student Descriptions of the Doctoral Attrition Process. Review of Higher Education. 23(4).
39. Gonzalez, J. C. (2006). Academic Socialization Experiences of Latina Doctoral Students: A Qualitative Understanding of Support Systems That Aid and Challenges That Hinder the Process. Journal of Hispanic Higher Education. Vol. 5.
40. Hill, N. E. (2001). Parenting and Academic Socialization as They Relate to School Reading: The Roles of Ethnicity and Family Income. Journal of Educational Psychology. Vol. 93.
41. Jackson, J. (2004). The Story Is Not in the Numbers: Academic Socialization and Diversifying the Faculty. NWSA Journal. 16(1).
42. Johnson, J. B. (2001). Faculty Socialization: Lessons Learned from Urban Black Colleges. Urban Education. No. 36.
43. Lee, C. D. & B. V. Street. (2007). Culture, and Learning: Taking Bloom in the Midst of the Whirwind. New York: Teachers College Press
44. MacCallum, R. C.; M. W. Browne. & H. M. Sugawara. (1996). Power Analysis and Determination of Sample Size for Covariance Structure Modelling. Psychological Methods. No. 1. 130-149.
45. Macfarlane, B. & M. Cheng. (2008). Communism, Universalism and Disinterestedness: Re-examining Contemporary Support among Academics for Merton’s Scientific Norms. Journal of Academic Ethics. No. 6.
46. Morita, N. (2000). Discourse Socialization Through Oral Classroom Activities in a TESL Graduate Program. TESOL
47. Pascarella, E. T. & P.T. Terenzini. (1977). Patterns of Student-Faculty Informal Interaction beyond the Classroom and Voluntary Freshman Attrition. Journal of Higher Education. No. 48. 
48. Pascarella, E. T. (1980). Student-Faculty Informal Contact and College Outcomes. Review of Educational Research. No. 50. 
49. Pavalko, M. R. & W. J. Holley. (1974). Determinants of a Professional Self-Concept Among Graduate Students. Social Science Quarterly. Vol. 55. No. 2.
50. Pintrich, P. R. (2000). Multiple goals. multiple pathways: The role of goal orientation in learning and achievement. Journal of Educational Psychology. 92. 544-555
51. Pyhalto, K.; A. Toom; J. Stubb. & K. Lonka. (2012). Challenges of Becoming a Scholar: A Study of Doctoral Students’ Problems andWell-Being. International Scholarly Research Network. Article ID 934941,Quarterly. No. 34. 
52. Sadler, D. R. (2008). Formative Assessment and the Design of Instructional Systems. Republished in W. Harlen. 
53. Schunk, D. H. (1991). Self-Efficacy and Academic Motivation. Educational Psychologist. No. 26. 
54. Stark, J. S.; M. A. Lowther. & B. M. Hagerty. (1986). Responsive Professional education: Balance Outcome and Oppertunities. ASHE-ERIC Higher Education Report. No. 3. Washengton DC: Association for the Study of Higher Education.
55. Stein, E. l & J. C. Weidman. (1989). Socialization in Graduate School: A Conceptual Framework. Paper Presented in Annual Meeting of Association for Higher Education. Atlanta. GA.
56. Taylor, E. & J. S. Antony. (2000). Stereotype Threat Reduction and Wise Schooling: Towards the Successful Socialization of African American Doctoral Students in Education. The Journal of Negro Education. 69(3). 
57. Taylor, L; et al. (2004). Academic Socialization: Understanding Parental Influences on Children’s School Related Development in the Early Years. Journal of Review of General Psychology. Vol. 8. No. 3.
58. Twale, D. & F. Kochan. (1999). Assessment of an Alternative Cohort Model for Part Time Students in an Educational Leadership Program. Journal of School Leadership. No. 10.
59. Wedan, L. & C. S. Collins. (2014). Chinese Doctoral Student Socialization in the United States: A Qualitative Study. FIRE: Forum for International Research in Education. 1(2).
60. Weidman, J. C. (1987). Undergraduate Socialization. ASHE Annual Meeting Paper. Paper Presented at the Annual Meeting of the Association for the Study of Higher Education.
61. Weidman, J. C.; et al. (2001). Socialization of Graduate and Professional Students in Higher Education: A Perilous Passage?. ASHE-ERIC Higher Education Report. No. 28. Jossey-Bass. San Francisco
62. Ylijoki, O. H & J. Ursin. (2013). The Construction of Academic Identity in the Changes of Finnish Higher Education. Journal for Studies in Higher Education. Vol. 23.
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ
دوره 14، شماره 53
اردیبهشت 1400
صفحه 113-154

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار