بازسازی اندیشه آیت‌الله مهدوی‌کنی در تولید علوم انسانی ـ اجتماعی اسلامی؛ از نظر تا تطبیق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

چکیده

می‌توان مرحوم آیت‌الله مهدوی‌کنی را یکی از پیشگامان طراحی و پیاده‌سازی ایده تولید علوم انسانی ـ اجتماعی اسلامی پس از انقلاب اسلامی ایران دانست. وی علم دینی را نظامی معرفتی مبتنی بر جهان‌بینی اسلامی و اصول حقوقی اعتباری با ریشه‌هایی فلسفی و کلامی می‌داند و بر این باور است که استخراج و استنباط این نظام معرفتی، با رهیافتی فقاهتی در مواجهه با متون دینی امکان‌پذیر است. از دیدگاه وی در این مواجهه نباید از تلاقی یافته‌‌های علم مدرن و سکولار با متون دینی و پرسش‌‌های حاصل از این تلاقی غفلت ورزید.
ایشان بسنده‌کردن به نظریه‌پردازی در تولید علم دینی را ناتمام تلقی نموده و از این‌روی پای از دایره تئوری‌پردازی فراتر نهاده و با تأسیس نهادی علمی، دست به‌کار تطبیق و پیاده‌سازی آن نظریه در قالب برنامه‌ آموزشی ـ پژوهشی مدونی گردید. هویت خاص این نهاد در مسیر تولید علوم انسانی ـ اجتماعی اسلامی را می‌توان حاصل نگاه ویژه ایشان به اهداف، ساختار، برنامه‌ریزی درسی، معلم و متعلم دانست. از مهم‌ترین شاخصه‌‌های این نگاه می‌توان به برنامه‌ریزی تلفیقی با رویکردی میان رشته‌ای، پیوند عملی حوزه و دانشگاه، تقدم تعلیم و تزکیه دینی بر تولید علم، جریان‌سازی علمی، برگزیدن و تربیت هدفمند نیروی انسانی (اعم آموزگار و آموزنده) و ... اشاره کرد. این نوشتار با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی با استفاده از اسناد و منابع کتابخانه‌ای به بررسی مبانی و مؤلفه‌های دیدگاه و تجربه ایشان می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها


1. پیغامی، عادل. (1387) رهیافت‌‌های تلفیقی در طراحی رشته اقتصاد اسلامی. مجله اقتصاد اسلامی. شماره 32.
2. صدوق، محمد بن علی. (1413 ق). من لایحضره الفقیه. با تصحیح علی‌اکبر غفاری. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
3. عکاشه، سمیر. (1387). فلسفه علم. هومن پناهنده. تهران: فرهنگ معاصر.
4. گروه نویسندگان. (1385). آیت‌الله محمدرضا مهدوی‌کنی به روایت اسناد ساواک. تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
5. مهدوی‌کنی، محمدرضا. (بی‌تا). تقریرات آیات الاحکام اقتصادی. تحقیق و تقریر: عطاءالله رستگار. تهران: دانشگاه امام صادقعلیه‌السلام.
6. مهدوی‌کنی، محمدرضا. (1363). وحدت حوزه و دانشگاه. مجله دانشگاه انقلاب. شماره 44. بهمن.
7. مهدوی‌کنی، محمدرضا. (1371). گزارش سمینار بررسی کاربرد معارف اسلامی در رشته‌‌های علوم انسانی. مجله کیهان فرهنگی. آذر و دی. شماره 45.
8. مهدوی‌کنی، محمدرضا. (1379). اصول و مبانی اقتصاد اسلامی در قرآن. تهران: دفتر نشر دانشگاه امام صادقعلیه‌السلام.
9. مهدوی‌کنی، محمدرضا. (1380). بیانیه رسالت دانشگاه امام صادقعلیه‌السلام. قابل دسترسی در https: //www.isu.ac.ir/page.aspx?ID=Mission-fa 
10. مهدوی‌کنی، محمدرضا. (1383). حواشی بر «مبانی نقش زمان و مکان در استنباط از دیدگاه امام خمینی و شهیدصدر (بررسی مقایسه‌ای)». رساله دکتری نوشته اصغر آقامهدوی. تهران: دانشگاه امام صادقعلیه اسلام.
11. مهدوی‌کنی، محمدرضا. (1384). نقطه‌‌های آغاز در اخلاق عملی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ هفدهم.
12. مهدوی‌کنی، محمدرضا. (1387). دین و تربیت علمی؛ درآمدی بر دانشگاه اسلامی. در مجموعه ارزش و دانش؛ مقدمه‌ای بر دانشگاه اسلامی. به اهتمام اصغر افتخاری و و همکاران. تهران: دانشگاه امام صادقعلیه‌السلام. چاپ دوم.
13. مهدوی‌کنی، محمدرضا. (1389). مقدمه کتاب ساختار گزاره‌های اخلاقی قرآن (رویکردی معناشناختی). نوشته صدیقه مهدوی‌کنی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادقعلیه‌السلام. چاپ دوم.
14. مهدوی‌کنی، محمدرضا. (1390الف). عقل و دین (بیست گفتار در شناخت ابعاد معنوی حیات عقلانی انسان). تهران: انتشارات دانشگاه امام صادقعلیه‌السلام.
15. مهدوی‌کنی، محمدرضا. (1390ب). علم و عمل ایمانی (بیست و دو گفتار در شناخت ابعاد کاربردی دین). تهران: انتشارات دانشگاه امام صادقعلیه‌السلام.
16. مهدوی‌کنی، محمدرضا. (1391). دوازده گفتار. به اهتمام غلامرضا امامی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی و دفتر نشر آثار علمی دانشگاه امام صادقعلیه‌السلام. پردیس خواهران.
17. مهدوی‌کنی، محمدرضا. (1392). مدیریت اسلامی (فیلم میزگرد). به اهتمام سیدمجتبی امامی. منتشرشده در نقطه‌‌های آغاز در مدیریت اسلامی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادقعلیه‌السلام.
18. مهدوی‌کنی، محمدرضا. (27/12/92). سخنان آیت‌الله مهدوی‌کنی در جلسات کمیته راهبری مطالعات راهبردی (جلسه اول). تهران: اداره کل طرح و برنامه دانشگاه امام صادقعلیه‌السلام.
19. مهدوی‌کنی، محمدرضا. (27/2/1393). سند چشم‌انداز و اهداف کلان دانشگاه به‌ترتیب اولویت. تهران: اداره کل طرح و برنامه دانشگاه امام صادقعلیه‌السلام.
20. مهدوی‌کنی، محمدرضا. (1394). قاعده ضمان ید (تقریرات درس خارج فقه). به قلم حسنعلی سعدی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادقعلیه‌السلام.
21. Cat, J. (2014). The Unity of Science. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. ed. Edward N, Zalta. Winter.
22. Silberstein, M. (2002). Reduction, Emergence and Explanation. The Blackwell Guide to the Philosophy of Science, ed. P. Machamer & M. Silberstein. Massachusetts: Blackwell Publisher.