واکاوی چشم‌انداز‌ها و رسالت‌های آموزش عالی ایران در افق 1404؛ تحلیلی بر اولویت‌ها و فرصت‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی درسی دانشگاه اصفهان

2 استاد گروه علوم تربیتی دانشگاه اصفهان

3 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه اصفهان

چکیده

دانشگاه‌ها در شکل دادن به آینده جامعه جهانی در زمینه توسعه پایدار نقش مهمی دارند و این امر از طریق تولید دانش جدید میسر می‌شود. این نقش خطیر آموزش عالی، جوامع را به ترسیم چشم‌انداز‌ها و رسالت‌هایی برای این نهاد مهم سوق داده است. هدف از پژوهش حاضر، واکاوی چشم‌انداز‌ها و رسالت‌های آموزش عالی ایران در افق 1404 به روش ترکیبی اکتشافی است. جامعه آماری پژوهش حاضر، منابع بالادستی، صاحب‌نظران حوزه آموزش عالی کشور و نیز اعضای هیئت علمی و دانشجویان دکتری دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی 1394-1395 بوده‌اند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، تحلیل محتوای کیفی منابع بالادستی، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و پرسشنامه بود. یافته‌های پژوهش نشان داد که چشم‌انداز‌ها و رسالت‌های آموزش عالی ایران را می‌توان در سه مقوله آموزش، پژوهش و خدمات مورد بررسی و تحلیل قرار داد. اولویت‌بندی چشم‌انداز‌ها و رسالت‌ها نیز نشان داد «دستیابی به عدالت آموزشی» به‌عنوان اولویت نخست توسط صاحب‌نظران حوزه آموزش عالی و همچنین اعضای هیئت علمی و دانشجویان دکتری مشخص شده است. علاوه بر این، مشاهده گردید که «نیاز‌های اجتماعی» به‌عنوان مهم‌ترین فرصت در زمینه تحقق چشم‌انداز‌ها و رسالت‌ها از دیدگاه صاحب‌نظران مطرح می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of the Visons and Missions of Iran’s Higher Education in 2025 Plan: An Analysis of Priorities and Opportunities

نویسندگان [English]

  • Hamid Abdi 1
  • Seyed Ibrahim Mirshah Jafari 2
  • Mohammad Reza Nili 3
  • Saeed Rajaipour 3
1 PhD (Curriculum Planning), University of Isfahan
2 Professor, Faculty of Education Sciences, University of Isfahan
3 Associate Professor, Faculty of Education Sciences, University of Isfahan
چکیده [English]

University plays an important role in shaping the future of global community in the field of sustainable development. This objective is attainable through production of modern knowledge. This very role of higher education has encouraged the societies to plan visions and missions for this significant institution. The objective of this paper is to study the missions and visions of Iran’s higher education in 2025 Plan through mixed explorative methods. The research population of the present study consisted of higher-level documents, experts of higher education, faculty members and the PhD students of Isfahan University in 2015-2016 academic year. Content analysis method was used to analyze the higher-level documents and semi-structured interviews and questionnaire were used to collect the data. The findings of the research show that the missions and visions of Iran’s higher education can be categorized into three categories for the sake of analysis: Teaching, research and services. The prioritization of the missions and visions showed that “attaining educational justice” has been determined as the first priority by the higher education experts, the university faculty members and the PhD students. Moreover, the findings also show that according to the experts, “social needs” are the most “important opportunity” in the field of realization of the missions and visions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Higher Education
  • Higher Education Visions
  • Higher Education Missions
  • Higher Education Opportunities
1. الوانی، سیدمهدی و محمدرضا مردانی. (1391). طراحی الگوی توسعه آموزش عالی ایران در افق چشم‌انداز 20 ساله کشور. فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی. شماره 14.
2. امیری فرح‌آبادی، جعفر؛ محمود ابوالقاسمی و محمد قهرمانی. (1395). آسیب‌شناسی سیاست‌پژوهی در نظام آموزش عالی ایران؛ مطالعه‌ای کیفی. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی. دوره هشتم. شماره 4. 
3. بهادر، نگار. (1371). اثر آموزش بر توزیع درآمد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده اقتصاد. دانشگاه اصفهان
4. جاودانی، حمید. (1387). بررسی الزامات جهانی‌شدن و چالش‌های اساسی پیش روی آموزش عالی، تحقیقات و فنّاوری. تهران: مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی.
5. جوادی، محمدجعفر. (1373). نابرابری‌های آموزشی و ابعاد جامعه‌شناختی آن. مجله پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت. شماره 3.
6. تسلیمی، محمدسعید. (1383). توصیف و تحلیل روند بخش آموزش عالی طی برنامه اول، دوم و سوم توسعه جمهوری اسلامی ایران. تهران: هیئت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی. 
7. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی. (1394). برنامه ششم توسعه (در دست تدوین). ابلاغیات مقام معظم رهبری. تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی.
8. شورای‌عالی انقلاب فرهنگی. (1390). سند نقشه جامع علمی کشور. ابلاغیات مقام معظم رهبری. تهران: شورای‌عالی انقلاب فرهنگی.
9. شورای‌عالی انقلاب فرهنگی. (1392). سند دانشگاه اسلامی. تهران: شورای‌عالی انقلاب فرهنگی.
10. قاضی‌نوری، سیدسروش؛ حمید کاظمی؛ سعید روشنی و نیلوفر ردائی. (1394). بررسی اهداف و ابزار‌های سیاستی در اسناد مرتبط با علم و فنّاوری. سیاست علم و فنّاوری. سال هفتم. شماره 3.
11. مجمع تشخیص مصلحت نظام. (1383). سیاست‌های کلی نظام برای رشد و توسعه علمی و تحقیقاتی کشور. تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام.
12. مجمع تشخیص مصلحت نظام. (1384). سند چشم‌انداز در افق 1404. ابلاغیات مقام معظم رهبری. تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام.
13. مهدی، رضا. (1392). آینده‌پژوهش در آموزش عالی دانشگاه اسلامی، دانشگاه سازگار با محیط و زمینه. فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی. 17(4).
14. نوروززاده، رضا؛ حمید شفیع‌زاده و شادی روحانی. (1392). ارزیابی و تحلیل بخش علم و فنّاوری قانون برنامه پنجم توسعه از منظر اسناد فرادستی. فصلنامه راهبرد. سال بیست و دوم. شماره 26.
15. وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری. (1388). سند تحول علم و فنّاوری. ابلاغیات مقام معظم رهبری. تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری.
16. وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری. (1393). سیاست‌های کلی علم و فنّاوری. ابلاغیات مقام معظم رهبری. تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری.
17. هوزن، تورستن. (1374). آموزش عالی و قشربندی اجتماعی، یک مقایسه بین‌المللی. زهرا گوتاش. تهران: مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی
18. Adams, P. (2014). Policy and Education. London: Routledge.
19. Antonakis, J. & R. Hooijberg, R. (2007). Cascading Vision for Real Commitment. In R. Hooijberg; J. G. Hunt; J. Antonakis; K. B. Boal & N. Lane (Eds.). Being There Even When You Are Not: Leading Through Strategy, Structures, and Systems. (Vol. 4, Pp. 235-249). Amsterdam: Elsevier Science.
20. Bartkus, B. R.; M. Glassman. & B. Mcafee. (2006). Mission Statement Quality and Financial Performance. European Management Journal. 24(1). 86-94.
21. Blass, E.; A. Jasman. & S. Shelley. (2010). Visioning 2035: the Future of the Higher Education Sector in the UK. Futures. 42(5). 445-453.
22. Centre for Educational Research and Innovation (CERI) (2006). OECD University Futures Scenarios: Education International’s Response. Retrieved April 9, 2015. From: http://download.eiie.org/docs/webdepot/2006_eiworkingpaperonuniversityscenarios_en.pd.
23. Davis, J.; J. Ruhe; M. Lee. & U. Rajadjyaksha. (2007). Mission Possible: Do School Mission Statements Work?. Journal of Business Ethics. No. 70. 99-110.
24. Dougherty, K. J. & E. Hong. (2006). Performance Accountability as Imperfect Panacea: the Community College Experience. In T. Bailey and V. S. Morest (Eds.). Defending the Community College Equity Agenda. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
25. Garraway, J. (2016). Future-Orientated Approaches to Curriculum Development: Fictive Scripting. Higher Education Research & Development. 36(1). 102-115.
26. Hitt, M.; R. Ireland. & R. Hoskisson. (2011). Strategic Management. South-Western Cengage. Mason. US.
27. Lee, K. H.; M. Barker. & A. Mouasher. (2013). Is It Even Espoused? an Exploratory Study of Commitment to Sustainability as Evidenced in Vision, Mission, and Graduate Attribute Statements in Australian Universities. Journal of Cleaner Production. No. 48. 20-28.
28. Munck, R. & G. Mcconnell. (2009). University Strategic Planning and the Foresight/Futures Approach: an Irish Case Study. Planning Higher Education. 38(1). 31-40.
29. Rothman, S.; A. Kelly- Woessner. & M. Woessner. (2011). The Still Divided Academy How Competing Visions of Power, Politics, and Diversity Complicate the Mission of Higher Education. New York. Rowman & Littlefield Publishers
30. Stuart, W. & W. Keith. (1996). Spurs to Higher Things? Mission Statements of UK Universities. Higher Education Quarterly. 50(4). 261-294.
31. Waas, T.; A. Verbruggen. & T. Wright. (2010). University Research for Sustainable Development: Definition and Characteristics Explored. Journal of Cleaner Production. 18(7). 629-636.
32. Williamson, B. (2013). The Future of the Curriculum: School Knowledge in the Digital Age. London. Cambridge. 
33. Wright, T. (2010). University Presidents’ Conceptualizations of Sustainability in Higher Education. International Journal of Sustainability in Higher Education. 11 (1). 61-73.
34. Yoon, J. (2006). How Team Leaders Use Salient Vision and Self-Sacrifice to Enhance Team Effectiveness. In Shane R. Thye and Edward J. Lawler Eds. Social Psychology of the Workplace. Bingley. Emerald Group Publishing. Pp. 63-87.