ORIGINAL_ARTICLE
تناقضنمای امتناعِ امر اخلاقی در فنّاوری
در زمینه فنّاوری دو گونه اخلاق وجود دارد که از آنها بهترتیب تحت عنوانهای اخلاق پیشافنّاوری و اخلاق پسافنّاوری یاد میشود. استدلال خواهد شد که هر دوی این موارد به حوزه اخلاق عمومی آفرینندگان، صنعتگران، کنشگران و کاربران فنّاوریها اختصاص دارد. چند آزمایش فکری پیشنهاد خواهدشد که بیانگر امتناع ورود مستقیم اخلاق به ساحت فنّاوری است و آن را به حوزه اخلاق عمومی همگی کنشگران منتسب میسازد. این واکاوی به دو نتیجه خواهد رسید که مطابق یک تحلیل، اخلاق، امری پیشین و در تحلیلی دیگر، امری پسین نسبت به فنّاوری است که در وجوه ارزشی و ایدئولوژیک آن پیشتر مستتر شده است و باز پستر مستقر خواهد شد. براساس این تحلیل نوعی عدم تعیّن در اخلاق پسافنّاوری وجود دارد که ناشی از پیچیدگیهای امر کارکرد است. دامنه این عدم تعیّن را حتی میتوان به اخلاق پیشافنّاوری نیز بسط داد و این همان نکتهای است که تکلیف اخلاق در زمینه فنّاوری را ناتمام و تاحدودی معلق میگذارد و این خود شاهدی بر این مدعاست که فنّاوری فاقد ذات به آن معنایی است که هایدگر به آن نسبت میداد. اما راهحل هرگونه بحران حاصل از فنّاوری مشتمل بر بحران اخلاقی هنوز همان است که او ارائه داده بود.
http://www.jsfc.ir/article_34096_6fecc755fcc4aa798a222a316bf9105d.pdf
2016-08-22
7
24
فنّاوری
اخلاق پیشافنّاوری
اخلاق پسافنّاوری
کارکرد فنّاورانه
گشتل
رضا
علیزاده ممقانی
reza_alizadeh_m@yahoo.com
1
دکترای فلسفه علم از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
LEAD_AUTHOR
پریسا
صادقیه
p.sadeqieh@gmail.com
2
کارشناسارشد ادبیات انگلیسی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
AUTHOR
1. پایا، علی. (1386). ملاحظههایی نقادانه درباره دو مفهوم علم دینی و علم بومی. حکمت و فلسفه. سال سوم. شمارههای 2 و 3.
1
2. روز، جوزف. (1390). دیدگاه هایدگر درباره علم و طبیعتگرایی در فلسفههای قارهای علم. پریسا صادقیه. قم: نشر کتاب فردا. مؤسسه انتشاراتی روزنامه ایران.
2
3. علیزاده ممقانی، رضا. (1392). خلط مفاهیم علم و فنّاوری در سنت پدیدارشناسی هرمنیوتیک از هایدگر تا آیدی. فصلنامه روششناسی علوم انسانی. شماره 73.
3
4. گاتینگ، گری. (1390). فلسفههای قارهای علم. پریسا صادقیه. قم: نشر کتاب فردا. مؤسسه انتشاراتی روزنامه ایران.
4
5. هایدگر، مارتین. (1386). پرسش از تکنولوژی. شاپور اعتماد. فلسفه تکنولوژی. تهران: نشر مرکز.
5
6. هایدگر، مارتین. (1387). هستی و زمان. سیاوش جمادی. تهران: نشر ققنوس.
6
7. هایدگر، مارتین. (1389). منظره خلاق: چرا من ساکن روستاهایم؟. ایرج قانونی در کلبه هایدگر. تهران: نشر ثالث.
7
8. هایدگر، مارتین. (1390). پایان فلسفه و وظیفه تفکر. در فلسفههای قارهای علم. پریسا صادقیه. قم: نشر کتاب فردا. مؤسسه انتشاراتی روزنامه ایران.
8
9. Ihde, D. (1991). Instrumental realism. Indiana University Press.
9
10. Paya, A. (2015). The Transdisciplinary Approach: A Critical Appraisal from an Islamic Prespective. American Journal Of Islamic Social Sciences. pp. 23-48.
10
ORIGINAL_ARTICLE
فنسالاری در سیاستگذاریِ علم و تکنولوژی
توسعه در تمام مراحل تهیه چشمانداز و راهبرد و پیادهسازی نیازمند برنامهریزی و سیاستگذاری و مدیریت است. نشان میدهیم که تقسیمکار و تخصصیشدن علوم در کنار برخی فلسفهها، نفوذ تهدیدآمیز تکنوکراسی در سیاستگذاریها را در بر دارد؛ تکنوکراسی در نهایت باعث میشود توسعه در جهت رفاه عموم مردم شکل نگیرد. به همین دلیل برای توسعه و پیشرفتِ مناسب و بومی نیازمند نهادها و رویکردها و زمینههای فلسفی هستیم که بستر مناسبی برای امکان نقد و اصلاح سیاستگذاریها فراهم کند.
http://www.jsfc.ir/article_34097_2233b8dd42ccafe2113a5415423e0fda.pdf
2016-08-22
25
43
فنسالاری
توسعه
سیاستگذاری
عقلانیتنقاد
تخصص
علم و تکنولوژی
علیرضا
منصوری
mansouri@ihcs.ac.ir
1
استادیار گروه فلسفه علم و فنّاوری پژوهشگاه علوم انسانی
LEAD_AUTHOR
1. پوپر، کارل. (1380). جامعه باز و دشمنان آن. عزتالله فولادوند. انتشارات خوارزمی.
1
2. تولستوی، لئو. (1364). هنر چیست؟. کاوه دهگان. تهران: انتشارات امیرکبیر.
2
3. دییر، پیتر. (1388). تاریخ علم. عبدالحسین آذرنگ و نگار نادری. تهران: انتشارات سخن.
3
4. روسو، ژان ژاک. (1341). قرارداد اجتماعی. غلامحسین زیرکزاده. تهران: انتشارات سهامی چهر.
4
5. شریعتی، علی. (1356). «مسئولیت شیعه بودن»، در شیعه. مجموعه آثار علی شریعتی. شماره 7. انتشارات حسینیه ارشاد.
5
6. کاپلستون، فردریک. (1387). تاریخ فلسفه: از ولف تا کانت. جلد 6. اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگمهر. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش.
6
7. کوهن، توماس. (1375). اصطکاک اساسی: نقش سنت و ابداع در تحقیق علمی. در شاپور اعتماد. دیدگاهها و برهانها. نشر مرکز.
7
8. مارکس، کارل. (1387). دستنوشتههای اقتصادی و فلسفی ۱۸۴۴. حسن مرتضوی. انتشارات آگاه.
8
9. منصوری، رضا. (1384). ایران را چه کنم؟: ساماندهی و نابسامانیهای توسعه علمی. انتشارات کویر.
9
10. منصوری، رضا. (1386). مفهوم سنتی علم و عواقب آن. روزنامه اعتماد. 29 شهریور 1386.
10
11. Agassi, J. (1966). The Confusion between Science and Technology in the Standard Philosophies of Science. Technology and Culture. Vol. 7. No. 3. pp. 348-366.
11
12. Agassi, J. (1974). Modified Conventionalism Is more Comprehensive than Modified Essentioanlism. in Schilpp A. (ed.). The Philosophy of Karl Popper. Vol II. La Salle Illinois. Open Court. pp. 693-696.
12
13. Agassi, J. (1981). Science and Society. Boston Studies in the Philosophy of Science. Springer.
13
14. Agassi, J. (2014). Popper and His Popular Critics. Springer.
14
15. Agassi, J. & Jarvie. (2008). A Critical Rationalist Aesthetics. Amsterdam - New York: NY.
15
16. Bartley, W. W. (1964). Rationality Versus the Theory of Rationality. in Mario Bunge. (ed.). The Critical Approach to Science and Philosophy. London: Collier–Macmillan, 1964; New York: The Free Press of Glencoe. pp. 3–31.
16
17. Dusek, V. (2006). Philosophy of Technology: An Introduction. Blackwell Publishing.
17
18. Feyerabend, P. (1975). Against Method: Outline of an Anarchistic Theory of Knowledge. London: New Left Books.
18
19. Kuhn, T. (1970). The Structure of Scientific Revolutions. Chicago Press.
19
20. Polanyi, M. (1958). Personal Knowledge, Towards a Post-Critical Philosophy. London: Routledge.
20
21. Popper, K. (1962). Conjecture and Refutations: The Growth of Scientific Knowledge. New York & London: Basic Books.
21
22. Popper, K. (1970). Normal Science and its Danger. in I. Lakatos & Musgrave. eds. in Criticism and the Growth of Knowledge. Cambridge: Cambrige University Press. pp. 51-58.
22
23. Popper, K. (1971). Open Society and Its Enemies. Princeton University Press. Vol. 2.
23
24. Popper, K. (1974). Reply to My Critics, in Schilpp A. (ed.) (1974). The Philosophy of Karl Popper. Vol II. La Salle Illinois. Open Court. p. 1114.
24
25. West, E. G. (1969). The Political Economy of Alienation: Karl Marx and Adam Smith. in Oxford Economic Papers. New Series. Vol. 21. No. 1. pp. 1-23.
25
ORIGINAL_ARTICLE
رابطه علم و فنّاوری از منظر سیاستگذاری، آموزش مهندسی و حوزه عمومی
علم و فنّاوری در جهان امروز دارای نقشی کلیدی در اکثر حوزههاست. این نقش بهویژه در سه حوزه سیاستگذاری، آموزش مهندسی و فضای عمومی از اهمیت بسیار برخوردار است. از اینرو چیستی و چگونگی رابطه بین آنها اهمیت فراوانی دارد. در باور عمومی غالب رابطه این دو بدینصورت تعریف میشود که فنّاوری همان علم کاربردی است. هدف ما در این نوشته بررسی و نقد این باور از طریق استدلالات نظری و تجربی است. نشان داده میشود که این خوانش از رابطه علم و فنّاوری درست و دقیق نیست و نیازمند بازبینی و بازتعریف است. در انتها نیز پیشنهادهایی برای حالات بدیل رابطه بین علم و فنّاوری مطرح میگردد.
http://www.jsfc.ir/article_34098_efe59a1e7b6b9edb9413b679fa985b70.pdf
2016-08-22
45
61
علم
فنّاوری
سیاستگذاری
آموزش مهندسی
حوزه عمومی
علی
چاپرک
a_chaparak@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
حجتالله
حاجیحسینی
hojat.hajihoseini@gmail.com
2
دانشیار سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران
AUTHOR
1. آیدی، دن. (1377). هنر و فنّاوری؛ فلسفه پدیدارشناختی هایدگر درباره فنّاوری. شاپور اعتماد. در: فلسفه تکنولوژی. تهران: نشر مرکز.
1
2. ذاکرصالحی، غلامرضا و امین ذاکرصالحی. (1388). تحلیل محتوای پیشنویس نقشه جامع علمی کشور و پیشنهاد الگوی ارزیابی آن. سیاست علم و فنّاوری. سال دوم. شماره 2. تابستان.
2
3. زیباکلام، سعید و مهدی احمدی. (1390). رابطه علم و فنّاوری: طرح و نقد الگوی «فنّاوری بهمثابه علم کاربردی». سیاست علم و فنّاوری. سال سوم. شماره 4. تابستان.
3
4. فایرابند، پل. (1375). افسانههای پریان: علیه روش و نتایج؛ دیدگاهها و برهانها. شاپوراعتماد. تهران: نشر مرکز.
4
5. فینبرگ، آندرو. (1393). هایدگر، مارکوزه و فلسفه تکنولوژی. میثم عالیپور. http://www.sfu.ca/…rcuse,PhilosophyofTech_farsi.pdf
5
6. قانعیراد، سیدمحمدامین و ابوالفضل مرشدی. (1390). پیمایش فهم عمومی از علم و فنّاوری: مطالعه موردی شهروندان تهرانی. سیاست علم و فنّاوری. سال سوم. شماره 3. بهار.
6
7. واعظزاده، صادق. (1389). مقدمهای بر تعیین سیاستها و راهبرهای ملی علم و فنّاوری. نخستین کنفرانس توسعه و ترویج استاندارد.
7
8. هابرماس، یورگن. (1373). علم و فنّاوری در مقام ایدئولوژی. سیدعلی مرتضویان. ارغنون. شماره 1.
8
9. هایدگر، مارتین. (1377). پرسش از فنّاوری. شاپور اعتماد. فلسفه تکنولوژی. تهران: نشر مرکز.
9
10. هابرماس، یورگن. (1388). فنّاوری و جهانزیست اجتماعی. حسین علی نوذری. ماهنامه اطلاعات حکمت و معرفت. شماره 43.
10
11. Boon, M. (2009). Instruments in Science and Technology. In: Edited by J. K. B. Olsen; S. A. Pedersen & V. F. Hendricks. A Companion to the Philosophy of Technology. Blackwell Publishing Ltd.
11
12. Bucciarelli, L. L. (2009). Engineering Science. In: Edited by J. K. B. Olsen; S. A. Pedersen & V. F. Hendricks. A Companion to the Philosophy of Technology. Blackwell Publishing Ltd.
12
13. De Vries, M. J. (1996). Technology Education: Beyond the “Technology is Applied Science” Paradigm. Journal of Technology Education. Vol. 8. N. 1. 1-6.
13
14. Ihde, D. (2009). Technology and Science. In: Edited by J. K. B. Olsen; S. A. Pedersen & V. F. Hendricks. A Companion to the Philosophy of Technology. Blackwell Publishing Ltd.
14
15. Meijers, A. W. & M. J. De Vrie. (2009). Technological Knowledge In: Edited by J. K. B. Olsen; S. A. Pedersen & V. F. Hendricks. A Companion to the Philosophy of Technology. Blackwell Publishing Ltd.
15
16. Pitt, J. C. (1994). Experiments and Scientific Change. Syntheses. Vol. 99. 1-136
16
ORIGINAL_ARTICLE
شبکههای اجتماعی و خلوت انسانی
اخلاق شبکههای اجتماعی شاخه مطالعاتی جوانی است که در سالهای اخیر بر تنه اخلاق کاربردی روئیده است. این حوزه نوظهور مطالعاتی درباره شبکههای اجتماعی مبتنی بر وب و نسبت آنها با موضوعات متفاوتی از جمله هویت، حریم خصوصی و مفهوم دوستی بحث میکند. مقاله حاضر میکوشد تا سیاهه مقولات مورد بحث در این حوزه مطالعاتی را گسترش داده و باب مطالعه و تأمل درخصوص مقوله خلوت انسانی را نیز در این حوزه بگشاید و نسبت این مقوله را با تغییرات وسیعی که شبکههای اجتماعی در سبک زندگی انسان امروزی ایجاد کردهاند بکاود. تجربه خلوتنشینی تجربهای غنی در زندگی بشری است که در آثار ادبی، عرفانی و فلسفی شرق و غرب انعکاس وسیعی یافته است. این تجربه برخلاف حس تنهایی و انزوا تجربه ناخوشایندی نیست، بلکه سرشار از کیفیتهای معنوی ممتاز و منحصربهفرد است. در این مقاله در مورد ماهیت، ابعاد و فضیلتهای این تجربه بحث کرده و تلاش میکنیم نشان دهیم که برخی از فنّاوریهای ارتباطی جدید و بهطور خاص شبکههای اجتماعی، در صورتی که بهشکلی نیندیشیده و بیمهار مورد استفاده قرار گیرند، بهمرور این تجربه را تحتالشعاع قرار داده و از دسترس انسان خارج خواهد کرد.
http://www.jsfc.ir/article_34099_581de53293e287e74b4673cb5b6c0c93.pdf
2016-08-22
63
89
خلوت
شبکههای اجتماعی
اخلاق فنّاوری
فلسفه تکنولوژی
اخلاق کاربردی
آرش
موسوی
arashmoussavi_ir@yahoo.com
1
استادیار گروه اخلاق علم و فنّاوری، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
LEAD_AUTHOR
کیوان
الستی
keyvan.alasti@gmail.com
2
استادیار گروه اخلاق علم و فنّاوری، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور
AUTHOR
1. ابنعربی، محیالدین. (1388). اسرار الخلوه. ترجمه و تصحیح نجیب مایل هروی. انشارات مولی. چاپ سوم.
1
2. استیوارت هیوز، هنری. (1386). آگاهی و جامعه. عزتالله فولادوند. انتشارات علمی و فرهنگی.
2
3. کرایب، یان بنتون تد. (1384). فلسفه علوم اجتماعی. شهناز مسمیپرست و محمود متحد. انتشارات آگه.
3
4. Dreyfus, H. (2001). On the Internet. New York: Routledge.
4
5. Hanson, N. R. (1969). Perception and Discovery. in An Introduction to Scientific Inquiry. Edited by W. C. Humphreys. San Francisco: Freeman, Cooper and Co.
5
6. Hindin, M. J. (2007). Role Theory. in George Ritzer (ed.) The Blackwell Encyclopedia of Sociology. Blackwell Publishing. 3959-3962.
6
7. Koch, P. (1997). Solitude, a Philosophical Encounter. Open Court Publishing Company. Third Printing
7
8. Lawlor, L. & M. L. Valentine. (2013). Henri Bergson. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Edward N. Zalta (ed.). URL= http://plato.stanford.edu/archives/win2013/entries/bergson.
8
9. Nissenbaum, M. (2004). Privacy as Contextual Integrity. Washington Law Review. 79 (1): 119–157.
9
10. Parsell, M. (2008). Pernicious Virtual Communities: Identity, Polarisation and the Web 2.0. Ethics and Information Technology 10
10
11. Thoreau, H. D. (1854). Walden (Life in the Woods). Edited by Sherman Paul. Cambridge: 1960.
11
12. Turkle, S. (2011) Alone Together, Published by Basic Books. A Member of the Perseus Books Group New York
12
13. Vallor, S. (2015). Social Networking and Ethics. The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall2015 Edition). Edward N. Zalta (ed.). URL = <http://plato.stanford.edu/archives/fall2015/entries/ethics-social-networking/>.
13
14. Whiting, J. E. (2002) .Personal Identity: The Non-Branching Form of “What Matters” in The Blackwell Guide to Metaphysics. Blackwell
14
ORIGINAL_ARTICLE
پاسخگویی اخلاق اسلامی به چالشهای اخلاقیِ برآمده از تکنولوژی مدرن
تکنولوژی مدرن انسان را با چالشهای اخلاقی بیسابقهای مواجه کرده است. از طرفی قرار گرفتن خود انسان بهعنوان موضوع تکنولوژی و از طرف دیگر آثار گسترده و اجتنابناپذیرِ رواج روزافزون تکنولوژی بر روی محیط زیست، تصمیمگیری درباره نحوه توسعه و بهکارگیری تکنولوژی را به چالشهایی اخلاقی بدل کرده است. یوناس در مقاله «تکنولوژی و مسئولیت، تأملاتی بر مأموریت جدید اخلاق» با مروری بر تغییراتی که جایگاه انسان و شرایط او در نتیجه توسعه تکنولوژی مدرن داشته است میکوشد نشان دهد نظامهای اخلاقی سنتی با خصوصیاتی که دارند نمیتوانند پاسخگوی مسائل اخلاقی نوظهور باشند. در این مقاله سعی شده است بر مبنای مقاله یوناس، استدلالهایی که اخلاق سنتی را در پاسخگویی به مسائل ناشی از تکنولوژی مدرن ناتوان میداند صورتبندی و تحلیل شوند. از آنجا که اخلاق اسلامی نیز مشمول حکم یوناس درباره اخلاقهای سنتی است، ما در این مقاله بهطور خاص از منظر اخلاق اسلامی، ادعای یوناس درباره اخلاقهای سنتی را محک میزنیم و ظرفیت این آموزهها در پاسخگویی به پرسشهای نوظهور و پیشگیری از وقوع بحرانهای معاصر را بررسی میکنیم.
http://www.jsfc.ir/article_34101_3ddf321deae317bcfee74764e3b1a49a.pdf
2016-08-22
91
113
اخلاق تکنولوژی
اخلاق مسئولیتپذیری
اخلاق محیط زیست
اخلاق اسلامی
هانس یوناس
زهرا
زرگر
z.zargar@modares.ac.ir
1
دانشجوی دکترای فلسفه علم و تکنولوژی دانشگاه تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR
1. جوادی، محسن. (1387). انسانمحوری در اخلاق زیست محیطی با تأکید بر نگرش اسلامی. مقالات و بررسیها. دفتر90.
1
2. جوادیآملی، عبدالله. (1386). اسلام و محیط زیست. قم: مرکز نشر اسراء.
2
3. جوادیآملی، عبدالله. (1391). مفاتیحالحیاه. قم: مرکز نشر اسراء.
3
4. دهخدا، علیاکبر. (1342). لغتنامه دهخدا. ناشر دیجیتالی: مرکز تحقیقات رایانهای قائمیه اصفهان.
4
5. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1377). تفسیر المیزان. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
5
6. طوسی، خواجهنصیرالدین. (1374). کلید سعادت (گزیده اخلاق ناصری). گزینش و توضیحات: صمد موحد. تهران: انتشارات سخن
6
7. قاسمیخویی، یعقوب و عبدالحسین خسروپناه. (1392). نسبت اخلاق دینی و اخلاق سکولار از منظر علامه طباطبایی. فصلنامه علمی ـ پژوهشی پژوهشنامه اخلاق. سال ششم. شماره 22.
7
8. لگنهاوزن، محمد. (1387). چالشهای معاصر بر اخلاق دینی. منصور نصیری. همایش بینالمللی اخلاق اسلامی در دانشگاه.
8
9. مجلسی، محمدباقر. (1304 هـ . ق). بحار الانوار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
9
10. مطهری، مرتضی. (1370 الف). اسلام و مقتضیات زمان. جلد 1. تهران: انتشارات صدرا.
10
11. مطهری، مرتضی. (1370 ب). اسلام و مقتضیات زمان. جلد 2. تهران: انتشارات صدرا.
11
12. مطهری، مرتضی. (1372). فلسفه اخلاق. تهران: انتشارات صدرا.
12
13. ملکیان، مصطفی. (1380). معنویت و عقلانیت نیاز امروز ما. بازتاب اندیشه. شماره 22.
13
14. ملکیان، مصطفی. (1385). شالودهشکنی انفسی/ درباره نواندیشی و سنت. خردنامه همشهری. شماره 5.
14
15. ملکیان، مصطفی. (1387). دین و اخلاق. آیین. شماره 16.
15
16. میچام، کارل. (1388). فلسفه تکنولوژی چیست؟. مصطفی تقوی؛ یاسر خوشنویس و پریسا موسوی. تهران: مؤسسه انتشاراتی روزنامه ایران.
16
17. نراقی، مولی مهدی. (1370). علم اخلاق اسلامی (ترجمه جامعالسعادات). سیدجلالالدین مجتبوی. تهران: انتشارات حکمت.
17
18. نهجالفصاحه. (1384). مجموعه احادیث پیامبر اسلام(ص). قم: انتشارات حلم.
18
19. ورماس، پیتر و همکاران. (1391). «رویکردی در فلسفه تکنولوژی» از مصنوعات تکنیکی تا سیستمهای اجتماعی ـ تکنیکی. مصطفی تقوی و فرخ کاکائی، تهران: کتاب آمه.
19
20. Jonas, H. (1973). Technology and Responsibility: Reflections on the New Task of Ethics. Social Research. Vol. 40. No. 1. Spring. pp. 31-5
20
21. Mitcham, C. (2005). Encyclopedia of Science. Technology and Ethics. Vol. 3. Entry of Responsibility. USA: Thomson Gale.
21
ORIGINAL_ARTICLE
تکنولوژی، عاملیت و تصمیم
نظریه کنشگر شبکه بهعنوان یکی از نظریههای مهم در مطالعات علم و فنّاوری، از وساطت مصنوعات و عاملبودن آنها در کنار انسانها دفاع میکند. مصنوعات و انسانها واسطههاییاند که ماهیت یکدیگر را تغییر میدهند. از اینرو تصمیمها، کنشها و عاملیتهای انسان امری وساطتشده است، ما «به همراه» مصنوعات تصمیم خواهیم گرفت و کنش خواهیم کرد نه «به وسیله» آنها. تصمیم برخاسته از یک ذات ایزوله انسانی نیست و عاملیت و کنش تنها متعلق به انسان نیست بلکه بر روی شبکهای اجتماعی ـ فنی از انسان و مصنوعات توزیع میشود. این رویکرد مسائلی را در مورد رابطه مصنوعات با انسان و عاملیت و تصمیمگیری انسانها ایجاد میکند؛ از جمله اینکه آیا عاملیت توزیعشده و واسطهبودن مصنوعات، قصدیت و اراده را از انسان سلب نمیکند؟، آیا به مصنوعات قصدیت نمیدهد؟ چه بر سر مسئولیتهای اخلاقی و حقوقی انسان میآید؟ آیا بهتبع عاملیت توزیعشده، مسئولیت نیز بر روی مصنوعات توزیع میشود؟! اینها مسائلی است که در این مقاله به آنها خواهیم پرداخت. ما با دفاع از موضع نظریه کنشگر شبکه، نشان خواهیم داد که نگاه شبکهای و متقارن به مصنوعات و واسطه و عامل دانستن آنها، نه از انسانها سلب قصدیت میکند نه لزوماً به مصنوعات قصدیت میدهد و همچنین پیامدهای غیرشهودی در باب مسئولیت را به همراه ندارد.
http://www.jsfc.ir/article_34102_796f62ec5ed3b574c496b7d493624e4a.pdf
2016-08-22
115
136
مصنوعات
تصمیم
اراده
شبکه
کنشگر
عاملیت
لاتور
رحمان
شریفزاده
rahman_sharifzadeh@yahoo.com
1
دکترای فلسفه علم و فنّاوری، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
LEAD_AUTHOR
1. شریفزاده، رحمان و غلامحسین مقدم حیدری. (1394). خروج از دوگانگی تکنولوژی خودمختار و تکنولوژی بهمثابه وسیله صرف؛ براساس دیدگاه برنو لاتور. مجله فلسفه علم. سال پنجم. شماره اول.
1
2. Borgmann, A. (1984). Technology and the Character of Contemporary Life: A Philosophical Inquiry. Chicago, Ill: University of Chicago Press.
2
3. Callon, M. & J. Law. (1995). Agency and the Hybrid "Collectif". South Atlantic Quarterly. 94 (2).
3
4. Collingridge, D. (1980). The Social Control of Technology. London: Frances Printer.
4
5. Ellul, J. (1964). The Technological Society. New York: Vintage.
5
6. Heidegger, M. (1977). The Question Concerning Technology and Other Essays. New York.
6
7. Ingold, T. (2008). When ANT Meets SPIDER: Social Theory for Arthropods. Material Agency. C. Knappett & L. Malafouris (Eds.). Springer US: 209-215.
7
8. Latour, B. (1990). Post Modern? No, Simply Amodern! Steps Towards an Anthropology of Science Studies. History and Philosophy of Science. 21 (1).
8
9. Latour, B. (1991). Technology Is Society Made Durable. in a Sociology of Monsters: Essays on Power, Technology and Domination. pp. 103-131.
9
10. Latour, B. (1993a). The Pasturization of France. Cambridge, Mass: Harvard University Press.
10
11. Latour, B. (1993b). We Have Never Been Modern. Cambridge, Mass: Harvard University Press.
11
12. Latour, B. (1994). Pragmatogonies: A Mythical Account of How Humans and Nonhumans Swap Properties American Behavioral Scientist. Vol. 37. No 6.
12
13. Latour, B. (1996 a). On Actor-Network Theory. A few Clarifications Plus more than a few Complications. Soziale Welt. Vol. 47.
13
14. Latour, B. (1996 b). Do Scientific Objects Have a History? Pasteur and Whitehead in a Bath of Lâctic Acid, Common Knowledge. Vol. 5. No. 1.
14
15. Latour, B. (1999). Pandora’s Hope, Essays on the Reality of Science Studies. Cambridge, Mass: Harvard University Press.
15
16. Latour, B. (2002). Morality and Technology. The End of the Means, Theory, Culture, and Society. Vol. 19. No. 5.
16
17. Latour, B. (2004). Politics of Nature, How to Bring Science into Democracy. Translated by Catherine Porter. Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts. London: England.
17
18. Latour, B. (2005). Reassembling the Social: An Introduction to Actor-Network Theory. Oxford: Oxford University Press.
18
19. Latour, B. (2013). An Enquiry into Modes of Existence; An Anthropology of the Moderns. Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts. London: England.
19
20. Latour, B. & M. Callon. (1992). Don’t Throw the Baby Out with the Bath School!. in a Pickering (Ed.), Science as Practice and Culture. Chicago: Chicago University.
20
21. Mitcham, C. & K. Waelbers. (2009). Technology and Ethics: Overview, In A Companion to the Philosophy of Technology, Technological Condition. J. K. B. Olsen (ed.). S. A. Pedersen & V. F. Hendricks.
21
22. Whittle, A. & A. Spicer (2008). Is Actor Network Theory Critique?. Organization Studies 29 (4): 611-629.
22
ORIGINAL_ARTICLE
نقد انتقال تکنولوژی از منظر فلسفه تکنولوژی
کشورهای واردکننده تکنولوژی در گام اول میکوشند تکنولوژی متناسب با نیازهای خود را انتخاب کنند و در گام دوم تلاش میکنند تا آن را هر چه بیشتر با موقعیت کشور خود سازگار نمایند. از آنجا که موضوع انتقال تکنولوژی در ایران یا در مباحث توسعه مورد مداقه قرار گرفته است یا در علوم مهندسی، پرسش از بنیانهای تکنولوژی تا پیش از توسعه کامل تکنولوژی خود بهعنوان یکی از موانع انتقال تکنولوژی تلقی شده است. نویسنده بر آن است که پرسش فلسفی از بنیانهای تکنولوژی نه تنها مانعی در انتقال تکنولوژی نیست، بلکه برای رفتن بهسمت سازگاری و بومی کردن تکنولوژی، یکی از ارکان اصلی آن است. در این مقاله از منظر فلسفه تکنولوژی ابتدا به نقد انتقال تکنولوژی پرداخته خواهد شد و با تمرکز بر سه محور ارزشمداری مصنوع تکنیکی، تفاوت بنیادین دانش تکنولوژیک و دانش علمی و اهمیت سیستم اجتماعی تکنیکی نشان داده خواهد شد که تلقی فعلی از انتقال تکنولوژی سطحی است. سپس بر اساس همین رویکرد دو راهکار برای انتقال تکنولوژی پیشنهاد خواهد شد.
http://www.jsfc.ir/article_34103_aa304bc3f4859f4c5a0b9694ddf3aabf.pdf
2016-08-22
137
149
تکنولوژی
انتقال تکنولوژی
بومی کردن تکنولوژی
فلسفه تکنولوژی
مصنوع تکنیکی
دانش تکنولوژیک
سیستم اجتماعی تکنیکی
علیرضا
منجّمی
monajemi@ihcs.ac.ir
1
استادیار گروه فلسفه علم و فنّاوری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
LEAD_AUTHOR
1. آذر، عادل و طباطبائیان، سیدحبیبالله.(1380). انتقال تکنولوزی نیازمند نگرش جامع. مدرس. دوره 5. شماره 2.
1
2. پایا، علی. (1386). ملاحظاتی نقادانه درباره دو مفهوم علم دینی و علم بومی. حکمت و فلسفه. سال سوم. شمارههای دوم و سوم. شماره مسلسل 10 و 11. تابستان و پائیز.
2
3. پایا، علی. (1388). آیا الگوی توسعه ایرانی اسلامی دستیافتنی است؟. روششناسی علوم انسانی. شماره 60. پائیز.
3
4. پیت، ج. سی. (1392). در باب تکنولوژی: مبانی فلسفه تکنولوژی. مصطفی تقوی. تهران: کتاب آمه.
4
5. جلیلی، حسین. (1386). درآمدی بر مدلهای انتقال تکنولوژی. پارک فنّاوری پردیس. سال 5. شمار 13.
5
6. محنک، کاووس. (1382). انتقال فنّاوری. عبدالحسین آذرنگ. تهران: انتشارات هرمس.
6
7. ورماس، پیتر و همکاران.(1391). رویکردی در فلسفه تکنولوژی: از مصنوعات تکنیکی تا سیستمهای اجتماعی ـ تکنیکی. مصطفی تقوی و فرخ کاکایی. تهران: کتاب آمه.
7
8. Bunge, M. (1978). Philosophical Input and Outputs of Technology. in R. C. Scharff & V. Dusek. ( 2003). Philosophy of Technology: the Technological Condition: an Anthology. Blackwell Publishing. PP 172-181.
8
9. Dusek, V. (2003). An Introduction to Philosophy of Technology. Oxford: Blackwell Publishing.
9
10. Franssen, M. (2008). Design, Use, and the Physical and Intentional Aspects of Technical Artifacts, in. P. E. Vermaas; P. Kroes; A. Light. & S. A. Moore. (Eds). Philosophy and Design. Springer: 21-37.
10
11. Kabiri, N; N. Rast. & A. A. Senin. (2012). Identifying Main Influential Elements in Technology Transfer Process: A Conceptual Model. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 40. 417 – 423.
11
12. Ludwig, B. (1998). The Concept of Technology Assessment: An Entire Process of Sustainable Development. Sustainable Development. Vol. 5. 111-117.
12
13. Sharif, N. (1999). Strategic Role of Technological Self-Reliance in Development Management. Technological Forecasting and Social Change. 62. 219–238.
13